تاریخچه تقویم ایران
تاریخچه تقویم در ایران
طبق مطالعات انجام شده تقویم ایران از گاه شمار بابلیان که هم گاهشمار خورشیدی بوده و هم مهی گرفته شده و بعد از آن خود ایرانیان تقویم خورشیدی را فقط بر مبنای حرکت خورشید در طول روز و سال ابداع کردند . بطور کلی تقویم یا همان گاه شمار در طول تاریخ تغییرات زیادی داشته و با ظهور زرتشت تقویم ازگاه شمار هخامنشی به تقویم زرتشتی تغییر یافت و در ایران رسمیت پیدا کرد.
پس از ورود اسلام به ایران در دوره ی ساسانیان علاوه بر تقویم خورشید ، گاه شمار قمری نیز استفاده میشد.
از جمله دانشمندانی که در دوره اسلامی دست به تنظیم گاه شمار زد خیام بود که موفق به ارائه ی گاه شمار جلالی شد.
به همین ترتیب در دوره ی اسلامی نیز تقویم تغییرات زیادی کرد تا امروز تقویم رسمی به تصویب مجلس شورای اسلامی در سرتاسر ایران رواج دارد.
در ادامه سیر تحول گاه شمار ایرانی را با جزئیات بیشتری شرح میدهیم:
تقویم هخامنشی
تقویم هخامنشی قدیمی ترین تقویم ایران است . هممانطور که پیش از این اشاره شد برگرفته از تقویم خورشیدی – قمری بابلیان میباشد.
این تقویم بدلیل نیاز کشاورزان به تعیین فصول سال ساخته شد . تقویمی ۳۶۰ روزه ، با ۱۲ ماه سال که هر ماه به ۳ بخش تقسیم میشده و هر ۶ سال یکبار ، یک سال ۱۳ ماهی میشد تا بر اساس گردش قمری نیز تقویم تنظیم باشد.
در دوره هخامنشیان منجمان به طور دقیق یک سال را برابر با ۳۶۵ روز و ۶ ساعت و ۱۵ دقیقه و ۴۱ ثانیه قرار دادند
این تقویم که بیانگر قدیمی ترین زمانسجی در ایران است تا قبل از گسترش آیین زرتشت در ایران رواج داشت.
تقویم زرتشتی
این تقویم به ۶ فصل ، با تعداد روزهای متفاوت که گاه نامیده میشد تقسیم میشد و جمع روزهای ۶ فصل به ۳۶۵ روز میرسید.
پس از آن این گاه شمار تحت تاثیر تقویم مصر تغییراتی کرد و گاه شمار اوستایی نو نامیده شد.
تقویم دوره اشکانی و ساسانی
در این دوران بدلیل تسلط یونانیان بر سرزمین های ما ، تقویم یونانی جایگزین تقویم زرتشتی شد .
البته اصول تبیین تقویم یونانیان کاملا شبیه به تقویم اوستایی نو بود .
تقویم ایران پس از اسلام
پس از تسلط اعراب بر ایران تقویم قمری جایگزین شد
تقویم جلالی
۴۰۰ سال بعد از حمله اعراب به ایران به دستور ملکشاه سلجوقی ، تقویم جلالی زیر نظر عمرخیام و خواجه نظام الملک طوسی ابداع شد.
