مقالات

سرچشمه های پوستر را، همچون مصورسازی، در گذشته های دور می توان جستجو کرد. به یک معنا، نقوش بر جسته آشوری ، ایرانی و رومی، نوعی پوستر بوده اند، زیرا رویدادهایی را به روایت تصویر، توصیف می کردند که در واقع تبلیغی برای دستگاه حاکمه بود. به علاوه در مصر و رم باستان ساختن آگهی های همگانی یا اعلامیه های دیواری معمول بوده است. یکی از قدیمی ترین آگهی هایی که کشف شده، پاپیروسی است که پاداش برای باز گرداندن یک برده فراری در مصر اعلام کرده. آگهی هایی نیز از قرون وسطی باقی مانده که روی پوست نوشته می شد، حتی بعضی از اینها دارای تصویر نیز بود.

آگهی های همگانی چاپی از اواخر قرن پانزدهم میلادی ظاهر شد. از قرن شانزدهم به بعد نمونه هایی از آگهی های چاپی که اغلب متشکل از حروف چاپی بودند رایج گشت اما فن چاپ می بایست مراحل پیشرفته تری را طی کند تا امکان پیدایش پوستر مصور رنگی فراهم گردد. همان طور که قبلا اشاره نمودیم ابداع روش لیتوگرافی نقش مهمی را در گسترش چاپ رنگی سریع و ارزان ایفا کرد. البته فن چاپ رنگی و گسترش آن به تنهایی در پیدایش هنر پوستر سازی موثر نبود، بلکه زندگی در شهرهای بزرگ و صنعتی که نوع جدیدی از ارتباطات همگانی را که زاییده پیچیدگی زندگی مدرن شهری بود به همراه خود آورد عامل اصلی بود. در پوستر های اولیه که وظیفه معرفی یک کالا یا یک اثر هنری را بر عهده داشتند کلمات و حروف تنها به اطلاع رسانی پوستر کمک می کردند و به عنوان یک عنصر بصری در اندازه های مختلف فضای پوستر را در می گرفتند.
آگهی های نمایش اولین نمونه های آگهی دیواری بودند که ضمن تحول ، اصول و قواعد پوستر سازی را پی ریزی کردند . در اوایل قرن نوزدهم در برخی کشورهای اروپایی ، بخصوص در انگلستان ، بر تعداد تماشاخانه ها افزوده شده بود ، و مردم از نمایش استقبال می کردند .

در آن زمان به تماشاچیان قبض هایی می دادند که هم کارکرد بلیط را داشت و هم برنامه در آنها توضیح داده می شد . قبض ها ی مذکور با حروف چاپی معمول در مطبوعات چاپ می شدند ، ولی در صفحه آرایی آنها دقت زیاد مبذول می گردید .
بعدها با بزرگتر شدن ابعاد قبض ها ، آنها را بر دیوارها می چسباندند . بدین طریق « آگهی های نمایش » بمنصه ظهور رسید . در طرح و صفحه آرایی آگهی های مذبور مهارت های خاصی به کار می رفت تا تنوع و فراوانی مطلب ، حالت خشکی و یکنواختی بوجود نیاورد. به این منظور از انواع بسیار متنوع حروف چاپی که ابداع شده بود ، استفاده های مناسب می کردند و گاهی نیز تصویر کوچکی بر آن می افزودند . صفحه آرایی این نوع آگهی ها ، خاصه در هنر پوستر انگلستان ، به نحوی استمرار یافت و حتی امروزه هم اثرات خود را بر جای گذاشته است .
تدریجا ، آگهی های همگانی از آگهی های مربوط به تماشاخانه ها فراتر رفت و تبلیغات مغازه ها ، حراج ها ، وسایل حمل ونقل و مسافرت را در برگرفت .
در این آگهی ها ، گاهی حروف چاپی به صورت یک منحنی در بالای صفحه تنظیم می گردید ، و سایر مطالب بطرز زیبا و چشمگیری در صفحه آگهی گنجانده می شد . پیشرفت صنعت چاپ و پیدایش هنر عکاسی با ایجاد تحولی شگرف در طراحی پوستر به تدریج تصاویر را به درون پوستر ها کشاند تا پوستر ها به ترکیبی از نوشته و تصویر بدل شوند.
در این شرایط بود که طراح پوستر مجبور شد برای انتقال پیام به مخاطب به فراگیری اصول زیبا شناسی بپردازد و این امر رفته رفته به اصول و قواعد طراحی پوستر هویتی مستقل بخشید.
در واقع با ورود تصاویر به پوستر ها نه تنها از اهمیت نوشتار در آنها کاسته نشد بلکه به ایجاد جنبشی جدید در نحوه طراحی حروف پوستر انجامید. پوستر رنگی مصور،با نام هنرمندی فرانسوی به نام ”ژول شره“ آغاز می گردد.”شره“ با نقاشان امپر سیونیست آشنایی داشت و در کار خود از رنگهای درخشان آثار آنان بهره فراوان برد.چاپ حکاکی، با نقطه کاری، قلم زنی روی فلز و غیره،روشهایی بودند که با بهره گیری از آنها توانست به انواع قابل ملاحظه ای از رنگها و طرحها دست یابند.
در مبحث پوستر نمی توان از نام ”هانری تولوزلوترک“ صرف نظر نمود. وی نقاشی فرانسوی است که در دهه آخر قرن نوزدهم در حوزه هنر پوستر خود نمایی کرد. آثار او بر اساس قدرت وی در طراحی و تسلطش بر لیتوگرافی بنا گردیده است.
برحسب موضوع پوستر دارای مخاطب خاص یا عام است. ولی مهمترین زمینه آن جذب مخاطب است٫ که نفش اصلی را در این میان رنگ و فرم پوستر ایفا می کند در هنگام طراحی یک پوستر باید در مرحله اول موارد استفاده آن مورد نظر قرار گیرد .
امروزه اکثر ارتباطات روزمره وابسته به تبلیغات است ، تبلیغاتی همگانی و موثر در زندگی ، تبلیغاتی برای به جریان افتادن و پیشرفت ارتباطات ، عرصه خدمات و کالاها و … ، تبلیغاتی برای فراخوانی ، هشدار دادن ، باز داشتن ، تشویق و ترویج کردن ، … و مؤثرترین ابزار تبلیغاتی که می تواند جوابگوی تمامی این مسائل شود پوستر است ، که در دید همگان عرضه می شود و به دلیل قابلیت و گنجایش موارد بیشتری که در مورد موضوع دارد بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد .

محل نصب پوستر ، جنس پوستر ، چگونگی انجام مراحل تکنیکی و چاپ پوستر ، وسایل نصبی پوستر و … از مجموعه عواملی است که در این پژوهش به آنها می پردازیم .
از نظر تبلیغات پوستری موفقتر است که با متنی کوتاه٫ خلاصه٬ موجز و گویا پیام اصلی را برساند. این متن هر چه کوتاهتر و گویاتر باشد٫ نتیجه بهتر خواهد بود. علت این امر نیز به رسالت اصلی پوستر که نصب در خیابان ها و معابر پر رفت و آمد است باز می گردد. چون اولین هدف آن کشاندن رهگذران به سمت خود باقی گذاردن تاثیر در ذهنشان دومین هدف پوستر است.
پس باید به گونه ای از ترکیبات بصری ( همچون رنگ٫ خطوط و …) استفاده کرد که نگاه بیننده پس از دیدن پوستر٫ جذب آن شده٫ بر روی شعار مورد نظر ثابت بماند.
بهترین محل برای نصب پوستر میدان دید-افق دید- رهگذران است. اگر پوستری را بالاتر نصب کنیم کمتر دیده می شود( به یک دلیل واضح و بسیار روشن: کسی موقع راه رفتن بالای سرش را نگاه نمی کند.) همچنین است نصب پوستر در ارتفاع پایین به علت گرفتن دید عابران.
به جهت بزرگی اندازه٫ برای بهتر دیده شده باید کمی از پوستر فاصله گرفت. پس کوچه های باریک و تنگ مکان مناسبی برای نصب نیست.

انواع پوستر از نظر نوع پیام:

پوستر خبری: حاوی خبر و پیامی مصور است٫ برای یک گروه یا تمامی افراد جامعه. این پوسترها خبری را ( از هر زمان-گذشته٫حال یا آینده-) به مخاطب می دهند.
شامل اطلاعاتی مختصر درباره آن رویداد هستند. مثلا پوستر یک جشنواره سینمایی از زمان٫ مکان٫ رویه ی جشنواره و چندمین دوره برگزاری آن خبر می دهد.

پوستر هدایت کننده: راهنماهای مصوری برای مردم که آن ها را به انجام کاری ترغیب یا از انجام آن نهی می کنند. مانند پوسترهایی برای ترک سیگار و اعتیاد به مواد مخدر طراحی شده اند و یا پوسترهایی که اکنون در سطح شهرها برای ترغیب به واکسیناسیون دیده می شوند.

پوسترهای تجاری:تصویر یک کالا یا محصول بازرگانی که برای تبلیغ آن کالا یا محصول به کار می رود. همچنین برای تبلیغ یک موسسه یا خدمات آن ها.

پوسترهای تزیینی: برای تزیین و زیبایی بخشیدن به محل نصب یا شناساندن شخص یا محلی خاص به کار می رود.

به طور کلی بر سه قسمند:
۱- نقش و رنگ( هر دو با هم یا جدا) بدون حروف برای تزیین.
۲- نقش و رنگ٫ بدون حروف برای شناختن بهتر یک شخص معروف.
۳- منظره یا نمونه های نقاشی.

ویژگی های یک پوستر موفق :

۱٫سادگی در پوستر:سادگی مقوله است که در اغلب محصولات گرافیک جهت سرعت بخشیدن به درک مفهوم استفاده می کنیم.در پوستر نیز سادگی را با استفاده اعمال خساست در استفاده از فرم و رنگ ایجاد میکند.پرهیز از سادگی سبب بروز گنگی و پیچیدگی در پوستر می گردد.

۲٫گویایی در پوستر:گویای یعنی با نگاه اولیه به پوستر،کلیت موضوع را دریافت کنیم.در توضیح ساده تر می توانیم بگوییم فضای پوستر نباید بی ربط از موضوع آن باشد.

۳٫جذابیت رنگی در پوستر:پوستر باید جذاب باشد تا بتواند قابلیت جلب توجه کنندگی را در بر بگیرد.شاید مهم ترین فاکتور جذابیت در پوستر رنگ باشد.طراح پوستر در حیطه موضوع مورد نظر به خوبی می بایست رنگهای جذاب را شناسایی و در پوستر به کار ببرد.

۴٫ انتخاب کادر مناسب:انتخاب کادر مناسب می بایست پیش از طراحی پوستر صورت پذیرد.کادر عمودی کادری است خبری و هر چه کادر باریکتر باشد خبر تند و تیز تر به مخاطب منتقل می شود یا به تعبیری دیگر رسمی ترین و با سلابت ترین کادر در پوستر،کادر عمودی است.کادر افقی کادری است آرام و ساکن که عجله ای برای انتقال پیام ندارد.مضامین داستان گونه،مذهب و طبیعت را می توان در غالب این کادر در نظر گرفت.کادر خشتی یا مربع کادری است دوستانه و دموکراتیک.این کادر برای موضوعاتی همانند صلح ،آشتی و کودکان مناسب است.

۵٫ترکیب بندی: مناسب فرم و رنگ در پوستر:قرارگیری مناسب عناصر ما در کادر پوستر نیازمند آشنایی طراح با شناخت کادر و کمپوزسیون مناسب است.
کمپوزسیون یعنی ترکیب بندی به جا و مناسب فرم در کادر به نحوی که یک طرح واحد را تدائی کرده و چشم نواز باشد.گروهی از رنگها در کنار یکدیگر جلوه ای زیبا و مناسب دارند.طراح با علم رنگ شناسی خود می بایست به درستی رنگهای مورد نیاز طرح را انتخاب کند.

۶٫هماهنگی بین عناصر:عدم پراکندگی فرم و عناصر پوستر به نحوی که طرح واحدی را تداعی کنند.

۷٫خلاقیت درطراحی پوستر:بدین معناست که طرح ما حاکی از ایده ای مبتکرانه و خاص بوده و مخاطب را پس از دریافت آن ایده به وجد آورد.این ایده مبتکرانه عامل جذابیت را در پوستر تقویت کرده و باعث ماندگاری آن می گردد.

۸٫خوانایی در پوسترهای نوشتاری:اگر پوستر ما به لحاظ ساختار و شکل کلی طرح نوشتاری است.در حیطه فاکتور خوانایی این اهمیت ندارد که نوشتار از چه نوع فرم و یا جلوه های خاصی در طراحی بهره برده است،بلکه این مهم است که نوشتار حاوی غلط املائی در رسم الخط نوشته شده نبوده و مخاطب پس طی ایهام توانایی خواندن آن را پیدا کند.

۹٫اجرای مناسب در پوستر:اجرای مناسب در طراحی پوستر بدین معناست که طرح نهایی عاری از ضعف و اختلال در اجرا بوده و ایده پوستر به نحو شایسته اجرا شده باشد.بعد از فاکتور خلاقیت ویژه مهم ترین فاکتور اجرای مناسب است.توضیح اینکه طراح گرافیک در واقع طراح ایده است و چه خوب است که اجرای اثر نیز بر عهده خود او باشد،در عین حال ممکن است اجرا در پوستر به اشخاص دیگری محول کند.در فاکتور خلاقیت ویژه به اهمیت ایده ناب به عنوان مهم ترین فاکتور پوستر اشاره شده اما باید این جمله را به خاطر سپرد:یک پوستر که ایده ندارد اما دارای اجرای مناسب و حرفه ای است به مراتب بهتر است از پوستری که ایده ای مناسب دارد،اما اجرای آن ضعیف است.بنابراین طراح گرافیک می بایست با انواع تکنیک ها و نرم افزارهای مختلف اجرایی آشنا باشد.

۱۰٫حروف گذاری مناسب تیترهای فرعی و اصلی(Layout):انتخاب فونت یا قلم مناسب با موضوع پوستر،انتخاب رنگ مناسب حروف.(تیتر اصلی و فرعی)چیدمان مناسب در کادر پوستر به نحوی که المان یا طرح اصلی ما در پوستر لطمه نخورد و چه بسا آن را تقویت کند Layout یا حروف گذاری مناسب می گویند.